Rok 2025 jest jednym z najważniejszych okresów zmian w historii polskiego systemu zamówień publicznych.
Nowelizacje ustawy Prawo Zamówień Publicznych (PZP), uchwalone w lipcu i sierpniu 2025 roku, wprowadzają nowe zasady udziału wykonawców z państw trzecich, podnoszą próg stosowania PZP i zapowiadają uruchomienie systemu certyfikacji wykonawców.
Dla Zamawiających to moment, w którym należy zrewidować obowiązujące wzory OPZ i SWZ, zaktualizować regulaminy oraz dostosować procedury do nadchodzących regulacji.
Podwyższenie progu stosowania PZP
Nowelizacja z 25 lipca 2025 roku (Dz.U. 2025 poz. 1428) podnosi próg stosowania ustawy z 130 000 zł do 170 000 zł. Zmiana wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku.
Co to oznacza dla Zamawiających:
- zamówienia poniżej 170 000 zł będzie można realizować w trybie uproszczonym, z mniejszą liczbą formalności,
- dla większych zamówień wymagana będzie pełna dokumentacja zgodna z PZP,
- konieczna będzie aktualizacja regulaminów wewnętrznych oraz wzorów zapytań ofertowych i formularzy ofert.
Z punktu widzenia praktyki, nowy próg nie oznacza uproszczenia obowiązków w zakresie rzetelności postępowania. W dalszym ciągu dokumentacja musi zapewniać zgodność z zasadami uczciwej konkurencji określonymi w art. 16 PZP.
Nowe art. 16a i 16b PZP. Udział wykonawców z państw trzecich
Nowelizacja z 9 lipca 2025 roku wprowadziła do PZP nowe przepisy dotyczące wykonawców z państw spoza Unii Europejskiej, które nie są stronami umów o wolnym handlu.
Najważniejsze zmiany:
- Zamawiający może w SWZ określić, czy dopuszcza wykonawców z państw trzecich (art. 16a ust. 1).
- Wykonawcy z tych państw mogą być pozbawieni środków ochrony prawnej w Polsce (art. 16b ust. 2).
- Każda decyzja w tym zakresie musi być uzasadniona w protokole postępowania, z uwzględnieniem zasad proporcjonalności i równego traktowania.
W praktyce to większa elastyczność dla Zamawiającego, ale też większa odpowiedzialność za konstrukcję warunków udziału i uzasadnienie decyzji.
System certyfikacji wykonawców
Ustawa z 5 sierpnia 2025 roku zapowiada utworzenie krajowego systemu certyfikacji wykonawców. Certyfikat będzie potwierdzeniem spełnienia określonych standardów technicznych, finansowych i organizacyjnych.
Przewiduje się, że rozwiązanie zacznie obowiązywać w drugiej połowie 2026 roku po wdrożeniu rozporządzeń wykonawczych Ministerstwa Rozwoju i Technologii.
Korzyści dla Zamawiających:
- łatwiejsza weryfikacja kwalifikacji wykonawców,
- mniej dokumentów wymaganych na etapie składania ofert,
- większe bezpieczeństwo transakcyjne, ponieważ certyfikat będzie miał charakter urzędowego potwierdzenia wiarygodności.
Zamawiający powinni już teraz uwzględniać w OPZ i SWZ możliwość korzystania z certyfikatów jako alternatywy dla części zaświadczeń i referencji.
Wpływ zmian na dokumentację OPZ i SWZ
Zmiany w ustawie wymagają dostosowania dokumentacji nie tylko pod względem formalnym, ale także merytorycznym.
W szczególności należy zwrócić uwagę na:
- aktualność opisów przedmiotu zamówienia w świetle art. 99 PZP,
- proporcjonalność warunków udziału w postępowaniu (art. 112 ust. 1 PZP),
- spójność pomiędzy OPZ, SWZ i projektem umowy,
- sposób publikacji SWZ zgodnie z art. 137 PZP,
- obowiązek udzielania wyjaśnień wykonawcom w trybie art. 284 PZP.
Każda jednostka publiczna powinna przeprowadzić audyt swoich wzorów dokumentacji przed końcem 2025 roku.
Praktyczne kroki dla Zamawiających
- Zaktualizuj wewnętrzne regulaminy i wzory OPZ oraz SWZ.
- Zweryfikuj, czy warunki udziału są proporcjonalne do przedmiotu zamówienia.
- Dodaj do dokumentacji zapisy o dopuszczaniu lub wykluczaniu wykonawców z państw trzecich.
- Ustal wewnętrzną procedurę weryfikacji certyfikatów wykonawców.
- Upewnij się, że SWZ zawiera wszystkie elementy wymagane w art. 134 ust. 2 PZP.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Kiedy nowe przepisy PZP wejdą w życie?
Większość zmian zacznie obowiązywać 1 stycznia 2026 roku, natomiast część dotycząca certyfikacji wykonawców wejdzie w życie po ogłoszeniu rozporządzeń wykonawczych w drugiej połowie 2026 roku.
Czy można wykluczyć wykonawców spoza Unii Europejskiej?
Tak, ale tylko w przypadkach określonych w art. 16a PZP, z uzasadnieniem zawartym w protokole postępowania.
Czy nowe przepisy wpływają na sposób publikacji SWZ?
Nie zmienia się zasada wynikająca z art. 137 PZP. SWZ musi być udostępniona wraz z ogłoszeniem o zamówieniu i dostępna przez cały czas trwania postępowania.
Czy dokumentacja przygotowana w 2024 roku pozostaje aktualna?
Nie. Każdy Zamawiający powinien zaktualizować wzory dokumentów przed rozpoczęciem nowych postępowań w 2026 roku.
Źródła prawne i rekomendowane materiały
- Ustawa z 11 września 2019 r. Prawo Zamówień Publicznych (Dz.U. 2023 poz. 1605 z późn. zm.)
- Ustawa z 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy Prawo Zamówień Publicznych
- Ustawa z 25 lipca 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia efektywności systemu zamówień publicznych
- Serwis Urzędu Zamówień Publicznych
Podsumowanie
Nowelizacje PZP 2025 roku są kolejnym krokiem w kierunku profesjonalizacji zamówień publicznych w Polsce.
Zwiększają autonomię Zamawiających, ale równocześnie wymagają lepszego przygotowania dokumentacji i świadomości prawnej.
Dobrze opracowane OPZ i SWZ, oparte na aktualnych przepisach, to nie tylko formalność – to narzędzie zarządzania ryzykiem prawnym i reputacyjnym.
Ekspert OPZ wspiera instytucje publiczne w dostosowaniu procedur i dokumentacji do zmian w ustawie, pomagając przygotować się do realiów PZP 2026.
